Nizar Trabelsi als voorwerp

Nizar Trabelsi en het Guantanamo syndroom (deel 1).

Luk Vervaet

Nizar Trabelsi, brief vanuit « Guantanamo, gevangenis van Brugge, 23, Rajab, 1423, 13 juni 2012 » :

«... Ik ben het slachtoffer van psychologische en fysische foltering, ik word onmenselijk behandeld, mijn mensenrechten zijn onbestaande, dag en nacht oefent men druk op mij uit, ik word onophoudelijk getransfereerd van de ene gevangenis naar de andere, mijn gezondheid gaat kapot door het jarenlange isolement, op mijn vraag om medische hulp komt geen antwoord, tot acht keer toe ben ik opgesloten in de afdeling voor geesteszieken... : ik ben een gijzelaar geworden in een democratisch land, dat het soort moderne democratie toepast, die werd uitgevonden na 11 september 2001 ; het soort democratie dat België het recht geeft om met mij te doen wat het wil... België wil me uitleveren aan de VS omdat ik geweigerd heb mee te werken met de Amerikanen. Als je neen zegt op hun voorstel om te collaboreren dan ben je gevaarlijk, radicaal, terrorist. Als je ja zegt ben je vrij, rijk, krijg je een huis, en een verblijfsvergunning in België. Toen ik nee zei, antwoordde een Amerikaanse agent :  « jij komt bij ons, jij zult daar creperen, je zal de zon nooit meer zien » ..Ik roep alle Moslims uit Europa en Tunesië om hulp... »

De Tunesiër Nizar Trabelsi werd op 13 september 2001 in België gearresteerd op beschuldiging van terrorisme. Hij zit sindsdien al een kwart van zijn leven in een Belgische gevangenis. Na twee jaar voorarrest kreeg hij in 2003 de maximumstraf van tien jaar effectieve opsluiting voor « het plannen van een terroristische aanslag tegen de militaire basis van Kleine Brogel».

Nizar Trabelsi heeft niemand gedood of verwond. Niet in Afghanistan, niet in België, nergens. De draconische straf van tien jaar effectieve opsluiting kreeg hij voor « een plan », niet voor een daad.

Van die tien jaar gevangenisstraf heeft hij er dit jaar geen tien, maar elf uitgezeten.

Als het van de Belgische Justitie, de antiterrorismebestrijders en de directeur van het gevangeniswezen afhangt, begint volgende maand zijn twaalfde detentiejaar.

Geen invrijheidsstelling

Het Europees Hof voor de mensenrechten nam op 6 december 2011 een voorlopige maatregel, die de uitlevering van Trabelsi door België aan de VS blokkeerde in afwachting van een beslissing van het Hof. Voor de Belgische autoriteiten is er echter geen sprake van een invrijheidsstelling van Trabelsi voordat die beslssing vat. Zo antwoordde minister van Justitie Turtelboom (VLD) op een interpellatie van Eric Jadot (Ecolo) in de Commissie Justitie : « In maart 2012, had Trabelsi de straf die hij in België had opgelopen helemaal uitgezeten...Toen begon zijn nieuwe detentie met het oog op uitlevering. Dit is conform met het verdrag en de wet op de uitlevering. Zijn gevangenschap is dus geen willekeurige verlenging van zijn vroegere detentie, zoals u beweert. »¹ Ook op juridisch vlak wijst men iedere vraag om zijn invrijheidsstelling, zelfs onder de meest strikte voorwaarden, brutaal af. Zo antwoordde de rechtbank van Brussel aan de verdediging van Trabelsi, die om zijn vrijlating vroeg omdat een beslissing van het Europese Hof maanden, zoniet jaren op zich kan laten wachten : « Het is vooreerst niet zeker dat een beslissing lang op zich zal laten wachten. Maar de tijd die Trabelsi moet wachten is volledig voor zijn verantwoordelijkheid : het is hij die ervoor gekozen heeft om in beroep te gaan tegen een uitlevering waarvan het illegale karakter op geen enkele manier is aangetoond ».²

 

Speciaal regime

Trabelsi bracht zijn elf jaar detentie door onder de meest harde detentievoorwaarden die er in België denkbaar zijn : jarenlang isolement, geen minuut strafvermindering, geen penitentiair verlof, geen voorlopige invrijheidsstelling, permanente transfert van gevangenis naar gevangenis.

Zo verblijft Trabelsi vandaag in de gevangenis van Hasselt nadat hij, alleen al tijdens het afgelopen jaar, verhuisde van de gevangenis van Ittre naar die van Brugge ; van Brugge naar Nivelles, daarna terug naar Brugge. Dan naar Ittre, opnieuw naar Brugge en nu naar Hasselt.

Nooit is hij gedurende de afgelopen 11 jaar langer dan enkele maanden in dezelfde gevangenis gebleven.

Tegen zijn opsluiting in isolement maakten tenminste drie verschillende psychiaters een rapport waarin ze de autoriteiten aanmaanden te stoppen met de opsluiting van Trabelsi in isolement. Op gevaar af van hem psychisch en fysisch kapot te maken.

Ik beschik over enkele rapporten van de psychiaters Zaarur, Verbeeck, De Rouck, Dailliet, opgemaakt in verschillende gevangenissen (Lantin, Nivelles, Brugge), opgemaakt op verschillende tijdstippen, waarin ze pleitten voor het opheffen van de bijzondere detentievoorwaarden en het isolement van Trabelsi, of tenminste voor een radicale verzachting ervan.

Ze signaleren een moeilijke psychologische situatie tengevolge van zijn opsluiting. In die psychiatrische rapporten, gericht aan de directies op vraag van Trabelsi, leest men over : « ernstige depressiviteit, angsten, nachtmerries, slaapstoornissen, eetstoornissen, concentratiestoornissen, zelfmoordgedachten, triestheid, stress, migraineaanvallen, maagzweer, verdraagt geen stilte en geen geluid, leidt aan een post traumatic stress syndroom, verlies van notie van tijd en ruimte, verlies van sociale capaciteiten.. »

De autoriteiten bleven doof en stom voor al die rapporten. Niets baatte. Het isolement of het speciale regime gingen gewoon door. Tot op de dag van vandaag.

Meer. De reactie van de autoriteiten gaat helemaal de andere kant op. Ze denken luidop aan de bouw van de allereerste maximum-security prison in België. Trabelsi verbleef in de speciale secties « hoogst gevaarlijke of onhandelbare gevangenen » in Lantin en Brugge, niet op basis van zijn gedrag maar omwille van het etiket « terrorist ». De duur van zo'n verblijf was wettelijk beperkt in de tijd en dus moest hij permanent getransfereerd worden. De oplossing is nu niet om de speciale afdelingen te sluiten, maar om isolement en eenzame opsluiting, net als in de VS, permanent te maken. « In principe leven gedetineerden maximaal zes maanden in de zwaarbeveiligde afdeling...Daarom bestaan er momenteel plannen om in een aantal gevangenissen nieuwe afdelingen op te richten, waarin gedetineerden wél gedurende een langere periode kunnen verblijven. "We denken eraan om een bestaande gevangenis om te bouwen tot een hoogbeveiligde gevangenis waarin plaats is voor risicogedetineerden »...aldus de woordvoerster van minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open Vld).»³

De incarnatie van het kwaad

Meer nog dan zijn behandeling zelf is de vraag hoe de behandeling van Trabelsi kan aanvaard worden door de publieke opinie in een beschaafd en democratisch land. Hoe het kan dat zelfs de Belgische mensenrechten en andere sociale activisten hierover zwijgen als vermoord en de andere kant opkijken. Hoe het kan dat we blijkbaar niet meer rationeel, maar alleen nog emotioneel kunnen reageren.

De aanvaarding van Trabelsi's uitzonderlijke straf én zijn buitensporig harde behandeling én de beslissing tot zijn uitlevering aan de VS door de Belgische autoriteiten heeft alles vandoen met de diabolisering van de man. Wie hij is, waarom een profvoetballer naar Afghanistan trekt, of hij na zijn straf plannen heeft om het blad om te draaien, of hij nu gezegd heeft dat hij een nieuwe familie wil stichten... het heeft allemaal geen belang.

Op de persoon van Trabelsi hebben zich alle angsten geënd. « Trabelsi is de vreemdeling, de buitenlander, die een aanslag beraamde, hier, bij ons. Trabelsi is Taliban, Al Qaida en Ben Laden. Trabelsi is een fundamentalistische Moslim. Trabeli is een krijgsgevangene in de oorlog, die onze jongens voeren tegen de Taliban. Trabelsi is Sharia for Belgium in het kwadraat ». Of dit allemaal wel klopt doet er niet toe. Iedereen is er intussen van overtuigd dat het zo is. Zijn deshumanisering maakte het onaanvaardbare aanvaarbaar. De deshumanisering van de vijand moet ons ook doen vergeten dat, mede door onze politiek, Palestina nog steeds een open, bloedende wonde is. Of dat we zelf al tien jaar verwikkeld zijn, en behoren tot de meest standvastige partners, in een niet te rechtvaardigen Amerikaanse planetaire oorlog. Die is ontketend door een Amerikaanse president, waarvan velen eisen dat hij zou terecht staan voor misdaden tegen de mensheid. Het is een oorlog die niet bestaat uit « plannen », maar die nog elke dag opnieuw echte slachtoffers maakt.

De beeldvorming in de media en justitie over Trabelsi als incarnatie van het kwaad, heeft hem herleid tot een voorwerp, tot een ding. Het heeft zijn complete uitschakeling tot een aanvaardbaar scenario gemaakt. In de Global War on Terror is er niet zoiets als redelijkheid, overleg, dialoog, laat staan iets als genade, begrip of menselijkheid. Tien jaar War on Terror hebben de grenzen van het toelaatbare doen vervagen, zoniet uitgewist.

Aan de Belgische autoriteiten wil ik dit nog meegeven.

Schrik er morgen niet van op wanneer u moet vaststellen dat frustratie en haat tegen de Westerse democratie en beschaving zich verspreiden onder jonge moslims. Meer dan een boek over Al Qaida heeft uw politiek van de ijzeren vuist daarvoor gezorgd.

1Question de M. Eric Jadot à la ministre de la Justice sur « l'extradition de Nizar Trabelsi vers les USA » (n° 8696)

2Tribual de première instance de Nivelles, Chambre de Conseil, 12 juni 2012

3http://www.demorgen.be/dm/nl/989/Binnenland/article/detail/1470405/2012/07/16/Zwaarbeveiligde-gevangenis-voor-risicogedetineerden.dhtml