Gewoon wat meer miserie: 1600 zieke gedetineerden verliezen uitkering

In DeWereldMorgen klik hier

Vanaf 1 juli zullen 1600 gedetineerden, die vandaag nog een maandelijkse ziekte-uitkering ontvangen, geen cent meer krijgen. Minister Maggie De Block heeft becijferd dat dit de staat drie miljoen euro oplevert in 2015 en zes miljoen in 2016. Het is het soort harde rechtlijnigheid en eenvoudige rekenkunde, die haar zo geliefd maakt bij de Belgen, voor wie in deze tijden crisis elke cent telt.

 

Luk Vervaet 

 

dinsdag 2 juni 2015 

 

  Zoals dat vaak gaat in België, werd de maatregel al voorzichtig naar voor geschoven in de pers eind 2014. Kwestie van de geesten voor te bereiden en de weerstand te testen. Het vervolg klinkt ook bekend: de bezwaren werden niet gehoord en een halfjaar later treedt de maatregel in voege. 
De 1600 gedetineerden, die vandaag nog een maandelijkse ziekte-uitkering ontvangen, zullen vanaf juli 2015 geen cent meer krijgen. Zo besliste dokter en minister Maggie De Block. Aan de pers verklaarde ze: "Iemand die naar de gevangenis gaat verliest zijn werk, zijn salaris, zijn werkloosheidsuitkering. Waarom dan ook niet zijn ziekte-uitkering?" En ter attentie van de families en de kinderen van de 1600 gedetineerden, preciseerde ze : "De weigering van uitkering is van toepassing op elke gerechtigde, ongeacht zijn of haar gezinssituatie".
En nog: "Het is moeilijk te verdedigen dat iemand die al op kosten van de gemeenschap in de gevangenis verblijft, en daar van ziekenzorg verzekerd is, ook nog kan blijven genieten van een uitkering." Ter attentie van criticasters die haar zouden willen vergelijken met Maggie Thatcher, voegde ze eraan toe dat ze de steun heeft van de voltallige regering. En dat de maatregel ons drie miljoen euro oplevert in 2015 en zes miljoen in 2016.
Het is het soort harde rechtlijnigheid en eenvoudige rekenkunde, waarmee de dokter-minister zich in een vorige legislatuur al liet kennen bij de uitwijzing van Afghaanse asielzoekers, en die haar zo geliefd maakt bij de Belgen, voor wie in deze tijden van crisis elke cent telt.

Enkele bedenkingen

De maatregel illustreert vooreerst de globale dehumanisering van maatschappij en politiek. Eens temeer wordt bij de publieke opinie de mentaliteit van Oog om oog, tand om tand aangewakkerd. Spreek niet langer over zieke gedetineerden als mensen, die net als andere mensen recht hebben op een (bescheiden) uitkering, wanneer zijzelf (en hun families) die nodig hebben. Om bijvoorbeeld hun huishuur te betalen. Spreek niet meer over hun families en kinderen. Niet meer over schrijnende materiële en geestelijke armoede en uitsluiting, die schuilgaat achter cijfers. Spreek vanaf nu over 1600 naamloze objecten, die de straf hebben gekregen die ze verdienen. En die ons 9 miljoen euro op twee jaar tijd opleveren als we hen hun ziekte-uitkering afpakken.
Dit soort harde maatregelen zijn een heus beleid geworden. Zo maakte Maggie’s partijgenoot Annemie Turtelboom in een vorige legislatuur hetzelfde soort rekensommetjes. In een communiqué stelde ze toen dat "de transfer van vijftien gedetineerden met Marokkaanse nationaliteit naar Marokko ons land bij de zes miljoen euro besparingen oplevert".¹ Wie maakte zich toen zorgen over het feit dat die getransfereerde gedetineerden letterlijk in de hel van de gevangenissen van Tanger of Kenitra terechtkomen? Wie maakt zich vandaag zorgen over het feit dat 1600 zieke gedetineerden en hun families letterlijk verbannen worden naar de complete armoede? En wat vandaag kan voor zieke gedetineerden, kan dit dan morgen ook voor andere categorieën van mensen over wie de regering oordeelt dat die ergens "op kosten van de gemeenschap leven en hun uitkering niet nodig hebben"?

(Photo copyright Sébastien Van Malleghem)

Ten tweede maakt deze maatregel de uitsluiting van de gedetineerden uit de samenleving zowat compleet. Ik beweer al langer dat de maatschappij, in tegenstelling tot vroeger, geen enkele interesse meer heeft om gevangenen maatschappelijk in wat dan ook te (re)integreren. Niet in een werkomgeving, en evenmin in de rangen van de uitkeringsgerechtigden. Gevangenen zijn vandaag wegwerpproducten, waarmee we niet weten wat aan te vangen. Ze worden gedumpt en gestockeerd. En daarmee is het verhaal uit.

Slavenloon

De minister weet dat een mens, die om welke reden dan ook, en voor eender welke duur, in de gevangenis terechtkomt, niet alleen van zijn vrijheid beroofd wordt, maar ook zijn werk of zijn werkloosheidsuitkering verliest. Ook al zit hij in voorarrest (soms voor jaren tot er een definitief vonnis valt) en geniet hij van het vermoeden van onschuld. Weet de minister ook dat een gedetineerde vanaf het ogenblik van de opsluiting elke vorm van sociale bescherming verliest?
Eens in de gevangenis, als je al bij de minderheid van de gedetineerden behoort, die de kans heeft om te werken, werk je zonder contract. Voor een slavenloon van 60 cent tot 2,5 euro maximum per uur. Bij afwezigheid op het werk, omwille van ziekte of ongeval, heb je geen recht op een ziekte-uitkering. Het aantal gewerkte maanden of jaren in de gevangenis telt bij je vrijlating niet mee voor de werkloosheid, noch voor het pensioen.
Voorbereiding op re-integratie in de maatschappij? Vergeet het. Mogelijkheid om iets te verdienen en zo zijn familie te onderhouden of eventuele slachtoffers te vergoeden? Vergeet het ook maar. Met haar maatregel maakt De Block de cirkel rond. Ze maakt nu ook voor zieke gedetineerden en hun families het leven nog moeilijker, zo niet onmogelijk. Ze snijdt voor de zieke gedetineerden de draad door, die hen moet in staat stellen contact te behouden met de buitenwereld of hen bij hun vrijlating moet in staat moet stellen een ietwat normaal leven te kunnen hernemen.

Mooie principes

Misschien is de minister niet zo op de hoogte van de werkomstandigheden in een gevangenis. Laten we een sector nemen, die ze verondersteld wordt beter te kennen. Die van de gezondheid in de gevangenissen.
De minister beweert dat de gevangenen van ziekenzorg genieten in de gevangenis. Dus waarom zouden ze een ziekte-uitkering moeten krijgen? Eerst en vooral vertelt de minister niet dat de gevangenissen een concentratie van ziektes zijn², en ten tweede dat een gevangenis niet dient om "zorg" te verstrekken. Tussen 2000 en 2011 steeg het aantal geïnterneerden in de gevangenissen met 72%.³ En de professor die de cijfers voorstelde, vervolgt: "Er is ontoereikende psychiatrische zorg voor gedetineerden en geïnterneerden."
Vierhonderd dokters, werkzaam in de Belgische gevangenissen, gingen in 2014 wekenlang in staking omdat ze niet of te laat betaald werden. Over de gezondheidszorg in de gevangenissen verklaarden ze: "Mooie principes die slecht worden uitgevoerd, want het geld is de prioriteit en besparingen gaan boven de wetten".⁴ In plaats van de zorg te versterken, brengt de minister met haar maatregel de zorg een nieuwe slag toe.

Megaproject

Tot slot nog iets over de armzalige 9 miljoen, die De Block op twee jaar tijd uit de brand wil slepen. Vorige week nam ik deel aan de Overlegcommissie van de Stad Brussel over de nieuwe mega-gevangenis van Haren. De bouw van die volstrekt nutteloze gevangenis is een onderdeel van het Masterplan 2008-2016 voor een gevangenisinfrastructuur in humane omstandigheden. De bouw van die gevangenis zal naar schatting tussen de 300 à 400 miljoen euro kosten. Nooit heb ik zoveel keer de woorden 'welzijn van de gevangenen', 'sociaal', 're-integratiebevorderend' horen gebruiken als toen de verdedigers van dit megaproject op de bijeenkomst het woord namen.
De maatregel van De Block en de regering toont dat het welzijn van de gevangenen hun in werkelijkheid geen moer kan schelen. Het humanitaire pleidooi rond Haren dient alleen  om een onaanvaardbaar project erdoor te krijgen, waarvoor honderden miljoenen euro's zullen geïnvesteerd worden. Tot profijt van privéconsortia, die gigantische werken en winsten verzekerd zien voor de komende 25 jaar.
Zo staat het al vast dat de gemeenschap aan de privésector, die instond voor DBFM (Design, Build, Finance and Maintenance) van de nieuwe gevangenissen van Beveren, Dendermonde, Leuze-en-Hainaut, Marche-en-Famenne gedurende de komende 25 jaar respectievelijk 13,8 miljoen euro, 16 miljoen euro, 12,1 miljoen en 12,3 miljoen euro per jaar zal betalen. 
De gezondheid van de privébedrijven, die zich op de gevangenisbouw hebben gestort, gaat voor dokter Maggie De Block en deze regering blijkbaar voor op die van de zieke mensen, die in hun bouwsels moeten (over)leven.


Bronnen:

1 'Communiqué du Ministère de la Justice, Prisonniers marocains transférés au Maroc', date: 16 décembre 2013

2 Tuberculose komt in de gevangenis 16 keer meer voor dan onder de bevolking buiten de gevangenis. Aids 5 maal meer. Hepatitis C 7 keer meer. Psychoses 5 maal meer. Zelfmoord 6 maal. Alcohol of drugsprobleem 7 maal. Ervaring met heroine 54 maal.

3 Staten Generaal Gevangeniswezen, 22 november 2013

4 http://www.enmarche.be/Societe/Exclusion/2014/20140320_soigner_la_prison.htm